Een interview met Nienke Sprengers, arbeidsrechtadvocaat en oprichter van Nspire Advocatuur. Als samenwerkingspartner van Mistral Legal deelt zij haar kennis over arbeidsrecht & overnames op Jouwovername.com.
“Ik vind het belangrijk dat ondernemers weten dat ze veel zelf kunnen doen als het gaat om de arbeidsrechtelijke aspecten van een overname. Dus mijn eerste & beste tip: overweeg je een overname? Ga dan al in een vroeg stadium een paar uurtjes zitten met een specialist en vraag om een boodschappenlijstje. Een to-do list waar je als ondernemer zélf mee aan de slag kunt ter voorbereiding van de overname. Wat zijn de aandachtspunten en wat moet je uitzoeken? Ondernemers kennen hun bedrijf tenslotte het beste. Zo kun je bij de overname direct aan de slag met je advocaat.”
Nienke vertelt dat het meestal de koper is die zich bij haar meldt met vragen over een overname en personeel. Maar vaker komt het toevallig ter sprake als een klant erover denkt om een bedrijf te (ver)kopen. Het arbeidsrechtelijke aspect van een overname leeft dikwijls niet; ondernemers zijn bezig met de omzet, het klantenbestand en de activa die ze willen (ver)kopen. Dat er ook personeel in dienst is en dat een verkoop ook voor hen gevolgen kan hebben, wordt vaak vergeten.
Een klok-klepel gevoel
“In de verkennende fase wil ik bij ondernemers een ‘klok-klepel gevoel’ opwekken, bewustzijn creëren. Ik wil dat er bij de koper een belletje gaat rinkelen als de verkoper zegt dat er een zzp’er rondloopt in het bedrijf. De koper hoeft dan nog niet precies te weten wat de gevolgen zijn, als hij maar beseft: Daar was iets mee, dat moet ik even (laten) uitzoeken.”
Een overname is heel spannend, óók voor de medewerkers. Door die spanning is het een conflictgevoelige tijd. Je kunt veel ondervangen door tijdig te starten met voorbereidingen en duidelijk te communiceren. Nienke deelt haar tips voor koper en verkoper.
Voorbereiden van een overname: tips voor de verkoper
Voor een verkoper is het belangrijk om ruim op tijd te starten met het voorbereiden van een overname. Enkele jaren vóór een overname is zeker niet voorbarig: zo kun je tijdig anticiperen.
-
Knowhow beschermen
Knowhow is een belangrijk onderdeel van een bedrijf. Hoe voorkom je dat de key-medewerkers na de overname naar de concurrent stappen en alle kennis meenemen?
“Mensen zijn vrij om te gaan en staan waar ze willen. Dus helemaal voorkomen kun je dit niet. Je kunt wel proberen te voorkomen dat ze met hun vertrek, méér meenemen. Denk aan een geheimhoudingsbeding, een concurrentie- en relatiebeding en het anti-ronselbeding. Dit laatste beding voorkomt dat een ex-werknemer oud-collega’s ‘wegkaapt’ om bij zijn nieuwe werkgever in dienst te treden of hen zelf in dienst te nemen. Deze bedingen werken alleen als er een boete op overtreding staat, iets wat nog wel eens vergeten wordt.”
Nienke vertelt dat je deze beperkende bedingen vaak niet zo makkelijk nog achteraf kunt afspreken. Dus als je als verkoper belangrijke meerwaarde wilt creëren voor een overname, moeten ze al in de contracten staan. Deze bedingen alsnog opnemen kan alleen met wederzijds goedvinden. Of je spreekt dit in ieder geval af met de nieuwe mensen die je nog in dienst neemt. Vandaar het advies: begin ruim op tijd met de voorbereidingen.
“Een laatste aanvulling: dit geldt niet alleen voor de medewerkers met wie je een arbeidsovereenkomst hebt. Denk ook aan de zzp’ers, interimmers en managementovereenkomsten.”
-
Communicatie is key
Op tijd communiceren met het personeel voorkomt veel discussie, weet Nienke. “Doe aan verwachtingsmanagement richting de medewerkers, zo voorkom je veel negativiteit. Dat maakt het voor iedereen een stuk prettiger en de nieuwe eigenaar maakt een goede start. Vergeet ook niet dat je soms móet communiceren: zoals met de ondernemingsraad (OR) die op onderdelen adviesrecht of instemmingsrecht heeft, of (bij gebrek aan een OR) de personeelsvertegenwoordiging.”
Houd bij het opstellen van de geheimhoudingsovereenkomst met de koper rekening met de rol, bevoegdheden en het informatierecht van de OR zodat je deze niet schendt als je met de OR in overleg treedt.
Voorbereiden van een overname: tips voor de koper
Ook als koper is het belangrijk om tijdig voor te sorteren op wat je gaat kopen en wat de consequenties daarvan zijn.
-
Onderzoek personeel en knowhow
“Als koper moet je vooruitdenken: is er bij deze transactie sprake van een overgang van onderneming, krijg ik het personeel mee dat ik graag wil hebben, hoe zorg ik dat mensen die niet mee willen alsnog meegaan? Hoe zit het met de loonverplichtingen, welke cao geldt er, wat zijn de arbeidsvoorwaarden, is er een pensioenregeling? En wat betekent dit alles op de lange termijn voor de financiële verplichtingen?”
Zeker wanneer de overname betrekking heeft op een arbeidsintensieve activiteit en de juiste mensen dus echt van meerwaarde zijn, moet je als koper onderzoeken hoe de knowhow beschermd is. Zijn er solide concurrentie- en relatiebedingen afgesproken, is er een geheimhoudingsbeding?
-
Kennismaken met de OR / de medewerkers
Je wilt een frisse start maken met je aanstaande bedrijf en daarom ook met de medewerkers. Nienke vertelt dat je je als koper – in overleg met verkoper – bijvoorbeeld alvast kunt presenteren aan de OR. Het gebeurt nog te weinig, maar het kan van groot belang zijn voor een goed verloop van het traject.
“Als je serieus bent in je aankoopplannen en je wilt dat de mensen in dienst blijven, zie dan ook het belang om op tijd jezelf te ‘verkopen’. Vertrouw er niet op dat de verkoper dat wel voor jou doet. Als de OR niet instemt met de overname (of ten onrechte niet tijdig geraadpleegd wordt), dan kan de OR in het slechtste geval de overname blokkeren. Dat kost niet alleen veel tijd, maar je maakt ook een slechte start. En dat is echt heel jammer.”
Meer tips van Nienke? Hier vind je 5 aandachtspunten op het gebied van personeel & overname.